Gevoelige tanden en tandhals

Last van gevoelige tanden? Gevoelige tanden kunnen zeer pijnlijk zijn. Een tand of kies bestaat uit twee delen, namelijk de kroon en wortels. De kroon ligt boven het tandvlees en de buitenste laag bestaat uit het glazuur. Onder het tandvlees liggen vervolgens de wortels. De buitenste laag bestaat uit het zachte tandbeen (dentine) met een dun laagje wortelcement. In dit dossier vertelt Mondhygieniste Marjolein alles over de oorzaak van gevoelige tanden en de behandeling.

Hoe herken je gevoelige tanden?

De tandhals of glazuurcementgrens is het gedeelte van tanden en kiezen waar het glazuur van de kroon overgaat in de wortel. De wortel is bedekt met een laagje cement, ook wel wortelcement genoemd. In een normale situatie bevindt de glazuurcementgrens zich ter hoogte van de tandvleesrand en loopt het glazuur hier netjes over in de cementlaag. Wanneer het tandvlees door bepaalde situaties zich terugtrekt, komt de wortel en daardoor het tandbeen bloot te liggen. Dit blootliggend stuk tandbeen is nu de oorzaak van de gevoelige tandhals.

Het tandbeen is poreus en bevat allemaal zenuwuitlopertjes (dentinetubuli) die sterk reageren op warmte, kou en druk van buitenaf. De zenuwuitlopers geven een reactie na een prikkel richting de zenuw, dit veroorzaakt de (kortdurende) pijn. Als dit stuk tand door tandvlees is bedekt, zal je er over het algemeen weinig last van hebben. Ligt de tandhals bloot, dan zal je bij warme of koude dranken pijn voelen. In ernstigere gevallen doet het aanraken zelfs pijn. Hoe verder het tandvlees van deze hals terugtrekt, des te gevoeliger zal dit worden.

Hoe ontstaan gevoelige tanden?

Het tandvlees kan terugtrekken door een verkeerde poetsmethode, ontstoken tandvlees (parodontitis) of door de behandeling ervan. Ook is het zo dat hoe harder je poetst en hoe meer beschermend glazuur en wortelcement je wegpoetst, des te gevoeliger de tandhals zal worden.

Verkeerde poetsmethode

Als je een te harde borstel gebruikt of met de tandenborstel te hard over de tand of kies schrobt, dan kan het tandvlees als het ware wegslijten. In feite wordt het tandvlees ter plaatse van de tandhals weggepoetst, evenals het glazuur en het wortelcement. Het is heel belangrijk dat, als je te hard poetst, dit op tijd wordt gesignaleerd. Eenmaal weggepoetst tandvlees groeit namelijk niet meer terug. Dit geldt ook voor glazuur en wortelcement. Het is dus zaak om op de juiste manier je tanden te poetsen. Het gebit moet grondig worden schoongemaakt, maar dit mag niet ten koste gaan van het tandvlees en de tanden.

Tip: Om niet te hard te poetsen, houd je je tandenborstel in de pengreep vast. Hierdoor zet je minder druk. Kijk daarnaast in de spiegel wat je doet. Vaak zijn we met hele andere dingen bezig, waardoor we niet optimaal reinigen en vaak ook te hard poetsen.

Gevoelige tandhalzen kunnen ook ontstaan doordat sommige tandpasta’s te veel schuurmiddel bevatten. Tandpasta’s hebben allemaal een slijpende werking, deze wordt uitgedrukt in RDA (Radioactive Dentin Abrasion) waarde. Tandpasta’s hebben allemaal een eigen waarde. Hoe hoger de waarde, hoe meer de tandpasta schuurt. Wanneer je vlak na het nuttigen van voedsel je tanden poetst, heeft dit ook een verhoogd slijtende werking op de tanden. Vooral na het eten of drinken van zuren (bijvoorbeeld yoghurt, fruit, jus d’orange). De zuren uit het voedsel worden dan ingewreven in het glazuur of wortelcement. Wacht na het nuttigen van voedsel (bijvoorbeeld ontbijt) minstens een uur met poetsen om dit te voorkomen of poets van te voren.

Ontstoken tandvlees (parodontitis) en tandvleesbehandeling

Een tweede oorzaak van een gevoelige tandhals is ontstoken tandvlees (parodontitis) en de behandeling ervan. Als een tandvleesontsteking verder gevorderd is dan gaat de aanhechting van het tandvlees deels verloren en ook het onderliggende kaakbot kan aangetast worden en oplossen. Ontstoken tandvlees is gezwollen en bedekt daardoor de tandhals nog geheel of gedeeltelijk.

Last van ontstoken tandvlees? Ga voor de juiste behandeling langs je mondhygiëniste. De mondhygiëniste verwijdert eerst al het tandsteen, zowel boven als onder het tandvlees. Na het reinigen, krijg je advies over hoe je het beste je gebit kunt reinigen. Het ontstoken tandvlees zal, doordat je gebit nu schoon is en je weet hoe je optimaal kunt reinigen, verdwijnen. Doordat de ontsteking minder wordt, slinkt het tandvlees. Hierdoor kan het worteloppervlak bloot komen te liggen, waardoor de zenuwuitlopers de prikkels van warmte, koude of druk door kunnen geven.

Voorkomen terugtrekkend tandvlees

Een goede poetsmethode is een eerste vereiste om beschadiging en terugtrekking van het tandvlees te voorkomen:

• Kies voor een medium of zachte tandenborstel en gebruik op de gevoelige plaatsen niet te veel tandpasta.
• Vermijd sterk schurende tandpasta’s.
• Wacht tenminste een uur met tandenpoetsen na het nuttigen van voedsel.

Door te hard poetsen of een te harde tandenborstel treedt er gemakkelijk slijtage op van het blootliggende tandbeen. Dit kan leiden tot uitgesleten groeven ter plekke van de tandhals. Het is overigens heel belangrijk dat deze poetsdefecten zeer grondig worden schoongehouden. Ten eerste omdat door het ontbreken van glazuur tandbederf in dit gedeelte van de tand of kies sneller toeslaat. Ten tweede omdat de halsgevoeligheid toeneemt naarmate het tandbeen hier verder uitslijt. Vaak zal de tandarts in storende gevallen ertoe over gaan deze groeven met een vulling te herstellen.

Tandpasta voor gevoelige tanden

Er zijn voor gevoelige tanden speciale tandpasta’s en mondspoelmiddelen ontwikkelt. Deze leggen een laagje over het blootliggend tandbeen heen waardoor de prikkelgeleiding wordt geblokkeerd. Daarnaast bevatten sommige producten een vorm van kalium en dit zorgt ervoor dat de pijngeleiding geremd word. Als je tandpasta voor gevoelige tanden gebruikt, verdwijnen of verminderen de klachten. Het is dan verstandig om met deze tandpasta te blijven poetsen. De kans is namelijk groot, dat als je stopt, de klachten weer terugkomen. Gebruik de tandpasta ook niet in combinatie met een andere tandpasta, dit kan namelijk de werking verminderen. Het meeste halen uit je tandpasta voor gevoelige tanden? Combineer de tandpasta dan met een speciaal mondspoelmiddel voor gevoelige tanden van hetzelfde merk. Plein.nl biedt diverse speciaal ontwikkelde tandpasta’s en mondspoelmiddelen aan. Producten van bekende merken zijn Elmex Sensitive en Sensodyne.

Tandenborstels en opzetborstels voor gevoelige tanden

Daarnaast is het belangrijk om een medium of soft tandenborstel te gebruiken, ook voor de elektrische tandenborstel zijn soft opzetborstels voor gevoelige tanden.

Wat als een speciale tandpasta onvoldoende werkt?

Als na een aantal maanden poetsen met speciale tandpasta’s de halsgevoeligheid niet is afgenomen dan kan de tandarts je een lokale Fluoride-applicatie geven. Vaak vult de tandarts dit aan met een recept voor een Fluoride-spoelmiddel. Afhankelijk van de klacht zal de tandarts je eens in de twee of drie dagen één keer per dag laten spoelen.

Over het algemeen zal door deze systematische aanpak het probleem van de gevoelige tandhals voldoende worden verholpen. Slechts in bijzondere gevallen, als alle bovengenoemde behandelmethodes niet effectief zijn gebleken, kan de tandarts de gevoelige hals afdekken met een vulmateriaal.

In de meest hardnekkige gevallen kan hij een wortelkanaalbehandeling overwegen. Uiteraard moet voor een dergelijke behandeling de klacht heel extreem zijn. Het verwijderen van een levende zenuw is onomkeerbaar en betekent helaas een verslechtering van de kwaliteit van je tand of kies.