Wat te doen tegen een droge mond?

Meer weten of de werking en functie van speeksel en de oorzaak en behandeling van een droge mond (ook wel xerostomie) genoemd? In dit dossier vertelt onze mondhygiëniste Marjolein je er alles over.

Bekijk hier het ruime assortiment tegen een droge mond bij Plein.

Hoe wordt speeksel geproduceerd?

Speeksel word geproduceerd door onze speekselklieren. In onze mond hebben we drie grote speekselklieren:

1. De oorspeekselklier. Deze ligt vlakbij het oor en mondt uit tegenover de eerste grote kies in de bovenkaak.
2. De onderkaakspeekselklier. Deze ligt in de onderkaak aan de beide zijden van de kaakhoek. Uiteindelijk mondt deze klier onder de tong uit.
3. De ondertongspeekselklier. Deze klier mondt uit in de mondbodem onder de tand, achter de voortanden.

Speeksel is een heldere, enigszins slijmerige vloeistof die hoofdzakelijk uit water bestaat en enzymen, eiwitten en elektrolyten bevat. Normaal wordt er per dag gemiddeld 500-600 ml speeksel geproduceerd. De hoeveelheid speeksel die gevormd wordt, is afhankelijk van de volgende factoren:

• Tijdstip van de dag. Overdag maak je meer speeksel aan dan ’s nachts.
• Prikkels. Door de geur van voedingsmiddelen worden de speekselklieren gestimuleerd en daardoor kan het water in de mond lopen.
• Stimulatie door kauwen. Door bijvoorbeeld op kauwgom of licht zure producten zoals komkommer te kauwen worden de speekselklieren gestimuleerd.
• Hormonen. Vrouwen die in de overgang zijn, produceren vaak minder speeksel.
• Psychische factoren. Als je bijvoorbeeld moet spreken voor een grote groep, dan kan de angst en stress ervoor zorgen dat er minder speeksel wordt geproduceerd.
• Door gebruik van bepaalde geneesmiddelen kan het zijn dat de speekselklier minder speeksel produceert.

Wat is de werking van speeksel?

Speeksel is ontzettend belangrijk voor onze mond. Het helpt ons onder andere bij het verwerken van ons voedsel. Tijdens het eten wordt de productie van het speeksel gestimuleerd door het kauwen op voedingsmiddelen. Het voedsel wordt vermengd met het speeksel waardoor het spijsverteringsproces op gang gebracht wordt. Het speeksel zorgt er ook voor dat we ons voedsel makkelijk kunnen doorslikken en dat tijdens het eten geur- en smaakstoffen vrijkomen.

Speeksel bij het spreken

Naast de functie die speeksel heeft bij het eten, vervult het ook een belangrijke rol bij het spreken. Het speeksel zorgt ervoor dat de tong soepel kan bewegen en dat de lippen over de tanden kunnen glijden. Zo wordt onze mond beschermt tegen beschadigingen.

Speeksel biedt bescherming

Nog een zeer belangrijke functie van het speeksel is bescherming bieden aan de mond. Speeksel doet dit op diverse manieren. Het speeksel spoelt een deel van de bacteriën weg, waardoor je minder groei van tandplaque hebt. Na het eten of drinken ontstaat er een zuuraanval in de mond, ons speeksel zorgt ervoor dat deze zuren geneutraliseerd worden. Daarnaast heeft het speeksel een antibacteriële functie. Het zorgt ervoor dat schadelijke enzymen, schimmels en virussen geremd worden.

Hoe ontstaat een droge mond (Xerostomie)?

Als de speekselklieren minder speeksel produceren, is een droge mond het gevolg. Door een tekort aan speeksel kunnen er diverse klachten ontstaan zoals problemen met spreken, slikken, een verminderde smaak en een pijnlijk en branderig gevoel. 

Wat zijn de oorzaken van een droge mond?

Er zijn een aantal oorzaken voor een droge mond, waaronder:

• Syndroom van Sjögren
• Ziekte van Parkinson
• Reuma
• Nierlijden en hemodialyse
• Hoge bloeddruk
• Astma
• Chemotherapie
• Diabetes
• Uitdroging
• Hersenbloeding
• Stress en depressie
• Systemische lupus erythematodes
• Beenmergtransplantatie
• Schildklieraandoening
• HIV en AIDS
• Hormonale stoornissen (o.a. menopauze)
• Mondademhaling
• Overmatig alcoholgebruik/koffie
• Geneesmiddelen

Symptomen en gevolgen van een droge mond

Wat te doen tegen een droge mond?

Last van een droge mond? Onderstaande tips kunnen helpen om een droge mond te voorkomen.

Beperk schade aan het gebit door:

• Gebruik suiker en zoetwaren minimaal. Omdat de natuurlijke reiniging van speeksel bij xerostomie ontbreekt, leidt het gebruik van zoetigheid eerder tot het ontstaan van gaatjes (cariës). Daarnaast krijg je van zoetigheid meer dorst.
• Het gebruik van koolzuurhoudende dranken te verminderen of liever nog te vermijden. Dit geldt ook voor light frisdranken. Alle koolzuurhoudende frisdranken kunnen gaatjes en erosie van het glazuur veroorzaken. Wees ook matig met het gebruik koffie, vruchtensappen (zoals sinaasappel-, grapefruit- en appelsap) en alcoholische dranken.
• Beperk het gebruik van vitamine kauwtabletten tot maximaal 1 per dag.

Onderhoud je gebit door:

• 2-3 keer per dag te poetsen met een niet-schurende en niet-schuimende tandpasta.
• Een zeer zachte tandenborstel te gebruiken die het tandvlees niet beschadigd.
• Dagelijks gebruik te maken van floss, stokers en ragers om de ruimte tussen de tanden en kiezen optimaal te reinigen.

Middelen tegen een droge mond

Er zijn diverse producten die kunnen helpen om de klachten door een droge mond te verlichten.

• Bevochtigingsgel: Deze gel breng je aan in de mond en zorgt voor een directe en langdurige hydratatie. Deze gel kun je aanbrengen voor je gaat slapen, waardoor de slijmvliezen vochtiger aanvoelen. 
• Spray: Wil je gedurende de dag directe verlichting tegen een droge mond? Gebruik dan een spray speciaal ontwikkeld voor de droge mond. Deze spray stimuleert de aanmaak van speeksel.
• Tandpasta: Bij een droge mond is het belangrijk om speciale tandpasta te gebruiken. In reguliere tandpasta’s zitten vaak schuimmiddelen (SLS=Sodium Lauryl Sulfate) of menthol, deze ingrediënten drogen de mond extra uit.
• Mondspoelmiddel: Deze verlicht de klachten en zorgt voor hydratatie. Daarnaast bevatten de mondspoelmiddelen fluoride wat bescherming geeft voor het ontstaan van gaatjes. 

Op Plein vind je merken als BioXtra, Dentaid Xeros en GUM die producten in het assortiment hebben speciaal ontwikkeld voor een droge mond. Wil je effectief gebruik maken van de producten die de klachten van een droge mond kunnen verlichten, dan is het advies om producten van hetzelfde merk te gebruiken.

Speekselcentrum

Het Speekselcentrum heeft een spreekuur speciaal voor mensen met monddroogte en aan speeksel gerelateerde mondklachten. Je kunt doormiddel van een verwijzing via je arts, tandarts of kaakchirurg bij deze kliniek terecht. Kijk voor meer informatie op www.speekselcentrum.nl

Bekijk hier het ruime assortiment tegen een droge mond bij Plein.