Alles over antibiotica

Antibiota

Dit is een informatiepagina. Plein verkoopt geen antibiotica omdat dit geen zelfzorg product is. Antibiotica is uitsluitend op recept verkrijgbaar.

Antibiotica zijn medicijnen die worden gebruikt bij infecties die worden veroorzaakt door bacteriën. Deze infecties ontstaan doordat bacteriën het lichaam binnendringen en zich daar vermenigvuldigen. Antibiotica bestrijden bacteriën door hun groei te remmen of door ze te doden. In dit artikel vertellen we je alles over antibiotica.

Bacteriën

Bacteriën zijn met het blote oog niet te zien, maar we komen er wel dagelijks mee in aanraking. Toch zijn wij niet doorlopend ziek. Bacteriën zijn er namelijk in vele soorten en daarbij zijn er heel wat die geen kwaad doen. Sterker nog, er zijn altijd bepaalde bacteriën op onze huid en in onze darmen die voor ons nuttig werk doen. Bovendien heeft ons lichaam een verdedigingssysteem dat ervoor zorgt dat ziekmakende bacteriën geen kans krijgen om binnen te dringen. En we kunnen sommige infecties ook voorkomen. Bijvoorbeeld door inenting tegen kinder- en reizigersziekten, door hygiënische maatregelen bij het bereiden van eten en door een goede persoonlijke hygiëne na het vrijen (dit kan blaasontsteking tegengaan). Soms laat de verdediging het echter afweten. We spreken dan meestal van een verminderde weerstand. Dan kan er een infectie of ontsteking ontstaan en kunnen we wel ziek worden. Dit gaat vaak samen met koorts.

Wanneer krijg je antibiotica?

Er zijn ziekten, zoals longontsteking, hartklepontsteking en tyfus, die zonder antibiotica dodelijk kunnen verlopen. Het lichaam is namelijk niet of nauwelijks in staat op eigen kracht te herstellen van deze ziekten. Antibiotica zijn dan dus levensreddend. Soms zijn bedrust of andere simpele maatregelen echter al voldoende om beter te worden. Als dat niet lukt, kan je arts een antibioticumkuur voorschrijven.

Soort antibiotica

Er zijn verschillende soorten antibiotica voor de verschillende soorten bacteriën. Je arts kiest een bepaald antibioticum op grond van je klachten en het onderzoek dat hij doet. Soms kan het nodig zijn bijvoorbeeld urine of pus op te sturen naar het laboratorium. Daar kan men bepalen welke bacterie de infectie veroorzaakt en welk antibioticum in aanmerking komt. Meestal wordt je sneller beter door het gebruik van een antibioticum. Maar bij sommige ziekten, zoals middenoorontsteking, verkort een antibioticum de ziekte maar weinig. In die gevallen is het de vraag of een antibioticum echt nodig is.

Antibiotica helpen niet bij virusinfecties. Verkoudheid, griep en buikgriep bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een virus en kunnen dus niet genezen met antibiotica. Het heeft ook geen zin antibiotica te slikken om te voorkomen dat het erger wordt. Antibiotica worden soms gebruikt om bepaalde infecties te voorkomen, zoals urineweginfecties die vaak terugkeren. Dan wordt het antibioticum gedurende een langere tijd gebruikt.

Hoe gebruik je antbioticum?

Op het etiket van het antibioticum staat hoe vaak je antibioticum moet gebruiken en of je het voor, tijdens of na het eten moet innemen. 

Hoeveel innemen?

Hoeveel antibioticum je moet gebruiken, hangt af van je lichaamsgewicht, de soort infectie en de plaats van de infectie.

Hoe vaak innemen?

Sommige antibiotica hoef je maar één keer per dag in te nemen, andere twee, drie of vier keer per dag. Dat hangt af van het soort antibioticum en de infectie. Als op het etiket 3x per dag staat probeer het antibioticum dan in te nemen bij het ontbijt, het middageten en het avondeten. Staat er elke acht uur, probeer het dan in te nemen om ongeveer 08.00uur, 16.00uur en voor het slapen gaan.

Voor, tijdens of na het eten?

Houd je ook aan de aanwijzingen die op het etiket staan, zoals wel of niet innemen met melk, innemen een half uur vóór of twee uur ná het eten. Sommige antibiotica werken namelijk beter als je ze inneemt op lege maag. Bij andere antibiotica maakt het niet uit of je ze voor, tijdens of na het eten inneemt. In dat geval staat hierover niets op het etiket.

Tablet, capsule, drank of injectie?

Het antibioticum dat je art voorschrijft en dat je ophaalt bij de apotheek zal meestal een (oplos)tablet, capsule of een drank zijn die je via de mond moet innemen. In het ziekenhuis worden antibiotica ook in de vorm van een injectie of infuus gebruikt. Neem tabletten en capsules zittend of staand in met een flink glas water en buig daarbij je hoofd enigszins naar voren, zo komt het antibioticum gemakkelijker direct in de maag. Er zijn namelijk antibiotica die de slokdarm kunnen beschadigen als ze in de slokdarm blijven steken. De oplostablet laat je uiteenvallen in een beetje water. Drink dit op en vul de beker opnieuw met water en drink ook dit op. Dranken worden vaak aan kinderen voorgeschreven.

Antibiotica slecht voor het gebit

Suiker is de oorzaak van tandbederf. Er zijn nog een paar dranken waar suiker in zit. De meeste dranken zijn suikervrij. Je kunt in de bijsluiter lezen of er suiker in de drank zit. Krijgt je kind een dosis antibioticum voor het slapengaan, zorg er dan voor dat daarna de tanden worden gepoetst.

Hoe lang duurt een antibioticakuur? 

Een antibioticumkuur duurt gewoonlijk 5 tot 10 dagen, soms korter, soms langer, afhankelijk van de infectie. Het is belangrijk dat je de hele kuur afmaakt. Dit betekent dat je het antibioticum gebruikt tot het op is of zolang als je arts heeft voorgeschreven. Je moet altijd de kuur afmaken, ook als je geen klachten meer hebt. Want het feit dat je klachten zijn verdwenen, wil nog niet zeggen dat alle bacteriën die de infectie veroorzaken ook uit je lichaam zijn verdwenen. Stop je te vroeg met antibioticum, dan kunnen de achtergebleven bacteriën zich weer vermenigvuldigen en je opnieuw ziek maken.

Vergeten in te nemen?

Je verkleint de kans op vergeten als je het antibioticum elke dag op hetzelfde tijdstip inneemt. Wanneer je de antibioticum niet op tijd hebt ingenomen, moet je dat zo snel mogelijk alsnog doen. Is het echter al bijna tijd voor je volgende dosis, dan kun je de vergeten dosis beter niet meer innemen. De volgende dosis kun je dan op de normale tijd innemen. De vergeten dosis neem je aan het einde van de kuur in. Je verschuift dus het moment waarop je de kuur beëindigt. Op www.apotheek.nl vind je specifieke informatie over het antibioticum dat je voorgeschreven hebt gekregen.

Antibiotica in combinatie met andere middelen

Antibiotica en andere medicijnen

Sommige medicijnen kunnen de werking van antibiotica verminderen. Het is dan ook zinvol de arts of apotheker altijd duidelijk te vertellen welke medicijnen je nog meer gebruikt. Bijvoorbeeld medicijnen die een specialist je heeft voorgeschreven. Of middelen die je zonder recept in de apotheek of bij de drogisterij hebt gekocht, zoals een laxeermiddel of middel tegen maagzuur.

Antibiotica en de pil

Sommige antibiotica kunnen de betrouwbaarheid van de anticonceptiepil verminderen. Ook zijn er antibiotica waar veel mensen diarree van krijgen. Als de ontlasting waterdun is, kan de betrouwbaarheid van de anticonceptiepil verminderen. Vraag dus aan je apotheker of arts of het nodig is tijdelijk een extra voorbehoedmiddel, zoals een condoom, te gebruiken.

Antibiotica en alcohol

Bij de meeste antibiotica mag je gerust een glaasje drinken. In de lever moeten zowel het antibioticum als alcohol worden afgebroken, zodat de lever extra belast wordt. Het verdient daarom aanbeveling om, als je alcohol drinkt, dit vooral met mate te doen. Een aantal antibiotica kan misselijkheid, hoofdpijn, zweten en blozen veroorzaken als je tijdens de kuur alcohol gebruikt, als dit het geval is, staat het in de bijsluiter of op het etiket.

Bijwerkingen van antibiotica

Antibiotica geven in het algemeen weinig problemen. Als er bijwerkingen optreden, verdwijnen ze meestal vanzelf weer als de kuur is afgemaakt. Wat dunnere ontlasting komt nog het meeste voor. Dunnere ontlasting kan echter ook het gevolg zijn van de ziekte waarvoor het antibioticum is voorgeschreven. Dat is wel vervelend, maar verder ongevaarlijk.

Overgevoelig voor antibioticum

Een enkeling kan overgevoelig zijn voor een bepaald antibioticum. Dat kan blijken uit rode vlekjes op de huid, jeuk of koorts. Soms kunnen huidreacties ontstaan die niet het gevolg zijn van allergie (=overgevoeligheid). Sommige antibiotica kunnen overgevoeligheid voor zonlicht veroorzaken. Dit staat dan op het etiket of in de bijsluiter. Je huid kan dan onder andere sneller verbranden.

Krijg je last van huiduitslag, jeuk of koorts, dan kan je het beste contact opnemen met je arts. De arts kan dan vaststellen of jouw problemen het gevolg zijn van een overgevoeligheid voor het antibioticum dat je gebruikt. Als je weet dat je overgevoelig ben voor een antibioticum, is het raadzaam dit door te geven aan de apotheek. Bij een eventuele volgende kuur zorgt de apotheker er in overleg met jouw huisarts voor dat je niet het antibioticum krijgt waar je overgevoelig voor bent. Ook als je last hebt van andere klachten die na 1 à 2 dagen niet overgaan, is het raadzaam contact op te nemen met de huisarts of apotheker.

Wat kan de apotheker voor je doen?

Je apotheker is gespecialiseerd in medicijnen. Als je in de apotheek een antibioticum ophaalt, krijg je uitleg over de werking en het gebruik. Ook met andere vragen kan je altijd bij de apotheker terecht.

Antibiotica tijdens zwangerschap en borstvoeding

Sommige antibiotica, zoals penicillines, kan je veilig gebruiken tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding. Er zijn echte ook antibiotica die schadelijk kunnen zijn en er zijn antibiotica waarvan (nog) niet bekend is welke invloed ze hebben. Ben je zwanger, vermoed je dat je zwanger bent of geef je borstvoeding, bespreek dit dan altijd met jouw arts. Hij of zij kan er dan rekening mee houden bij het voorschrijven van het antibioticum. Als in de apotheek bekend is dat je zwanger bent of borstvoeding geeft, kan worden gecontroleerd of een medicijn veilig is om te gebruiken. Geef daarom ook aan je apotheker door dat je zwanger bent of borstvoeding geeft.

Resistentie tegen antibiotica

Het grootste probleem met antibiotica is dat bacteriën er resistent (ongevoelig) voor worden. Bacteriën veranderen doorlopend om zich te wapenen tegen vijanden. Hoe vaker ze in aanraking komen met een bepaald antibioticum, des te beter kunnen ze zich zó veranderen dat het antibioticum geen grip meer op ze heeft. Dat kan ook gebeuren als de hoeveelheid antibioticum in het lichaam te laag is om de bacterie te bestrijden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als de kuur niet wordt afgemaakt. Bacteriën die hebben geleerd zich te wapenen tegen bepaalde antibiotica, geven dat door aan hun nageslacht. Er zijn zelfs die het doorgeven aan bacteriën die bij hun in de buurt zijn. Hierdoor kan het aantal resistente bacteriën snel in aantal toenemen. Een infectie die veroorzaakt wordt door een bacterie die resistent is tegen een bepaald antibioticum, kan niet meer worden genezen met dat antibioticum. Naarmate er meer bacteriën komen die resistent zijn tegen antibiotica, wordt het vinden van een antibioticum dat nog wel werkt steeds moeilijker. Voorlopig zijn er nog alternatieve antibiotica beschikbaar die werken tegen resistente bacteriën. Maar als antibiotica te veel en te vaak onnodig worden gebruikt, bestaat het risico dat bepaalde infecties niet meer kunnen worden genezen.

Belangrijk om te weten

• Lees de geneesmiddelinformatie of bijsluiter vóór je een antibioticum gaat gebruiken. Vraag je apotheker om uitleg als je iets niet begrijpt.
• Volg nauwkeurig de instructies op het etiket en in de bijsluiter.
• Maak de kuur altijd helemaal af, ook als je geen last meer hebt van de klachten.
• Raadpleeg je huisarts als de infectie binnen twee tot drie dagen niet verbeterd.
• Geef je medicijnen nooit aan een ander en gebruik zelf nooit medicijnen van een ander.
• Breng medicijnen die je niet meer hoeft te gebruiken, terug naar de apotheker of lever ze in bij de chemokar of het chemisch depot. Dan worden ze vernietigd.
• Bewaar medicijnen altijd buiten het bereik van kinderen.